این روز‌ها مردم دنیا با یکی از بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین رهبران سیاسی و مردمی قرن بیست و یکم و قهرمان مبارزه با تبعیض نژادی وداع می‌کنند. وداعی به یادماندنی، تاریخی و باشکوه که در تاریخ بی‌نظیر و یا کم‌نظیر است. رهبری که توانست با مهار نفس خود، مردم را از قفس و زندان ناامیدی و ترس و اندوه واضطراب به پرواز درآورد و آزادی و آزادگی را با دربند بودنش به آن‌ها هدیه کرد. به راستی این شخصیت والامقام کیست که این روز‌ها صد‌ها شخصیت بلندپایه در اقصی نقاط جهان شرف حضور می‌یابند و برای ادای احترام به روان و روح سازنده‌اش اشک می‌ریزند و میلیون‌ها نفر با ازدست دادنش سوگوارند. 

 «او‌‌‌ همان پسرخوانده‌ی یکی از رؤسای قبیله‌ی تمبو بود که در جو سنتی و قبیله‌ای پیشینیان خود بزرگ شده، در ‌ه‌مان نوجوانی که از واقعیت گریزناپذیری به نام آپارتاید- این مقتدر‌ترین و مؤثرتری سیستم ستمگری درطی ادوار- باخبرشد به مبارزه علیه آن برخاست.» 

کسانی که برای یک بار هم شده، زندگینامەی خودنوشت «راه دشوار آزادی» ماندلا با ترجمه‌ی زیبای مهوش غلامی را خوانده باشند، جایگاه و پایگاه آن رادمرد بزرگ منش را به خوبی درک خواهند کرد و معترف خواهند شد که جهان پرآشوب امروز برای هدایت و رهبری، به همچون انسانهایی به شدت نیازمنداست. او رهبری فداکار و خستگی‌ناپذیر، سیاستمداری متعهد و متواضع، درمندی دردآشنا و اخلاق‌مدار بود که رنج‌های ۲۷ساله را به جان خرید. انواع تحقیر‌ها، توهین‌ها و نامردمی‌ها را تحمل کرد و گذشت را بر انتقام ترجیح داد و میراث گرانبهایی را برای ما و نسلهای آینده به ارث گذاشت. 

 «او پیام‌آور صلح، بخشش، مهربانی و گذشت بود. او «مسیح مهربانی» بود که جهان را به صلح دعوت می‌کرد. او به مردم دنیا و به‌ویژه به صاحبان قدرت گفت: «فرهنگ صلح‌دوستی» را ترویج کنید تا جنگ از جامعەی جهانی دور شود. ببخشید تا جامعه به آرامش برسد. عفو کنید تا همه آزاد باشند. مهربانی کنید تا خشونت از جامعه رخت برکند. به هم عشق بورزید تا نفرت‌ها زدوده شود. به هم وفا کنید تا به جامعه جفا نشود. به هم نیکی کنید تا از بدی‌ها‌‌‌ رها شوید، مثبت‌اندیش باشید تا نگاه منفی، جامعه را به نفرت نکشاند. انتقامجویی نکنید تا جامعه از خشونت پاک شود، با هم مدارا کنید تا آرامش داشته باشید. از مرگ نگویید تا زندگی با طراوت‌تر شود. از عشق بگویید تا مهر و محبت در جامعه ساری و جاری شود. او اسطورەی صبر، تساهل، تسامح و مدارا بود. او هم با دوستان مروت داشت و هم با دشمنان مدارا. او عمیقاً فهمید هر سیاستمداری باید همانند پدری مهربان باشد، نباید نسبت به فرزندان خویش تبعیض قایل شود، همه را به چشم یکسان ببیند، اما از فرط آنجامعەی خود را به افراط نکشاند بلکه انصاف و اعتدال را در برخورد با مخالفان دیروز در پیش گرفت.» [۱] 

 «ماندلا» در تبعیت از عقلانیت و مهار نفسانیت خویش به قله‌ای از ارزش‌های والامدارانه رسید و برای نفی بی‌عدالتی پوستی! و اثبات عدالت الهی و دستیابی به کرامت انسانی در پرتو خویشتنداری از ارتکاب ظلم و زشتی تن به نبرد جانانه با سفیدپوستان پوست‌پرست و نژادپرست داد و آن‌گاه که تنها ماند، مظلومانه‌ تن به تحمل زندان ۲۷ساله سپرد و محروم‌ماندن از همەی حقوق مادی و اجتماعی را به جان خرید تا جان‌های مردمان به‌بندکشیده و محروم نگه‌داشته‌شده از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی را از بندهای ظالمانەی سفیدپوستان عصر خود بگسلد و تنشان را از قیود زنجیر‌ها و زنگ‌ها‌‌‌ رها و آزاد سازد و به مردم عصر صنعت و تکنولوژی بگوید که اگر نمی‌توانید دیندار باشید لااقل آزاده باشید و برای آزادی خود از یوغ اسارت و بار نکبت تحمیل‌ها و تخمیق‌ها بپاخیزید.» [۲] 

و یکی از اندرزهای به یادماندنی محبوب قلب‌ها، نیلسون ماندلا: «برای آنکه مانع احساس عدم امنیت دیگران در اطرافمان باشیم، خود را از انظار دور می‌سازیم. اما این کار ما را به جایی نمی‌رساند. ما متولد شده‌ایم که شکوه و عظمت خداوند را به نمایش در آوریم. چیزی که در درون ماست. نه در درون برخی از ما، بلکه در درون تک‌تک ما. و زمانی که به این نور درونمان اجازەی تابیدن می‌دهیم، ناآگاهانه به دیگران نیز اجازەی چنین کاری را می‌دهیم» 

ایمان خلال‌ناپذیر به خدا، عشق به مردم، احساس مسٶولیت، امید به پیروزی، نشان‌دهندەی اوج عظمت انسانی است که عظمتش را نه از طریق زر و زور و تزویر که از طریق تسخیر و تصرف قلب و ذهن جهانیان کسب کرده بود. 

امید است یابود و گرامیداشت مرگ همچون انسانهایی برای رهبران، دعوتگران، سیاستمداران، نخبگان، دلسوزان و خدمتگزاران مایه‌ی عبرت آموزی و برای رهروان و پویندگان، الگو و اسوه واقع شود و جهان پرطلاتم امروزی به مسیر عقلانیت، اعتدال و می‌انەروی، خشونت‌پرهیزی و امنیت سوق داده شود. 

ارجاعات:

---------------------------

 [۱] - درس‌هایی از ماندلا سیداحمد میری، فعال سیاسی 

 [۲] - گریز‌ «ماندلا» از زندان نفس، محمدعلی زم، رییس پیشین حوزەی هنری

منابع: 

- راه دشوارآزادی ترجمه مهوش غلامی

- درس‌هایی از ماندلا سیداحمد میری، فعال سیاسی 

- گریز‌ «ماندلا» از زندان نفس محمدعلی زم. رییس پیشین حوزه هنری